Fotografia : Sekretariu Estadu Juventude no Desportu Abrao Saldanha. Imajen//DNICT

DISKURSU SUA EXCELLENSIA SEKRETARIU ESTADU JUVENTUDE NO DESPORTU 

ENG. ABRÃO NOKOSIKU SALDANHA

 IHA SEREMONIA ABERTURA KONGRESU DAHULUK LFA

 

Sekretariu Jeral FFTL, Sr. Nelio Isaac Sarmento, Excellensia,
Excellensia Fundador LFA, Excellensia Kayrala Xanana Gusmão
Prezidenti LFA, Sr. Nilton Gusmão Santos, Excellensia
Prezidente Komite 12 Novembru, Sr. Gregorio Saldanha, Excellensia
Sra. no Sr. sira hotu estrutura LFA nian,

Maluk konvidadu sira no kongresista sira hotu ne’ebé mak ohin mai halibur hamutuk iha ne’e.

Ho onra no ksolok boot mak ohin, ha’u mai hamutuk ho maluk sira hotu iha ne’e hodi sai sasin, no hetan onra ba loke Kongresu Dahuluk Liga Futeból Amadora Timor-Leste nian.
Liga Futeból Amadora hahu iha tinan-2015, ne’ebé lori hamutuk klubu 22 iha primeira époka ne’ebé hala’o husi tinan-2015 to’o tinan-2016. Hahu husi ne’ebá, LFA kontinua hala’o liga tinan-tinan to’o tinan kotuk 2019.

Iha segunda époka ne’ebé realiza iha tinan-2017, liga halo evolusaun ida no hamosu primeria divizaun, ne’ebé kompostu husi klubu 8 no segunda divizaun hamutuk klubu 13. Iha terseira époka iha tinan-2018, aumenta tan divizaun ida liu husi hamosu terseira divizaun ne’ebé halibur klubu 13. Iha kuarta époka tinan kotuk, kampionatu, Lalenok United FC ba reprezenta Timor-Leste iha jogu AFC ne’ebé realiza iha Indonesia. Ida ne’e konkista ida ne’ebé ita nia liga iha, ba ida ne’e hau hakarak hato’o parabens espesial ba orgaun da liga no V Governu Konstitusional ne’ebé hahu inisiasaun ida ne’e.

Hahu husi inisiu, to’o tinan kotuk, governu halo esforsu hodi fo tulun tuir kbiit ne’ebé mak ita iha. Hanesan ita bele hare ho progresu sira ne’ebé mak LFA atinji ona to’o tinan kotuk, governu nia esforsu estimula ona kriasaun kandidatu klubu no futebolista professional sira, maske sei iha dezafiu lubuk boot ida atu ita ultrapasa. Buat sira ne’e hotu, hatudu LFA nia kontribuisaun ba dezenvolvimentu futeból iha Timor-Leste no ha’u hakarak saúda espesial LFA nia estrutura atual ne’ebe halo servisu ida ne’e to’o ohin loron.
Ita hotu hatene, iha tinan ida ne’e mundu tomak hasoru pandemia COVID-19 ne’ebé hamosu resesaun ekonómika iha rai hotu-hotu iha mundu tomak. Ita iha Timor-Leste sofre mós konsekuensia husi situasaun sanitaria mundial no mós resesaun ekonomia global. Iha tinan ida ne’e no tinan oin mai, governu sei fo atensaun maka’as ba rekoperasaun ekonómika. No ida ne’e signifika katak iha implikasaun balu iha implementasaun eventu desportiva sira.

Maske ho situasaun ida ne’e, hanesan Sekretariu Estadu, ha’u komprometidu atu kontinua fo apoiu ba liga amadora atu hamutuk, ita kontinua estimula no fasilita dezenvolve futeból sai professional iha ita nia rain. Kompromisu ida ne’e ha’u komunika tiha ona ba estrutura LFA atuál wainhira hasoru malu ho prezidente LFA atual, no ha’u sei onra. Sekretaria Estadu Juventude no Desportu tinan ida ne’e simu envelope fiskal ida ne’ebé mak kiik tebes. Sekretaria estadu bolu aperta sintu, tamba aperta sintu ne’e iha pontu ikus ona. Husi transferensia publika US$ 4 milhoes iha tinan kotuk, ba tinan ida ne’e ami simu deit US$ 4000 liu. Signifika ku’a 90% husi nesesidade ne’ebe sekeretaria estadu iha, no tan ida ne’e mak ha’u dehan ami estika sintu to’o sintu atu kotu sala-sala.

Maibé, ida ne’e la hamate vontade guvernu nian, SEJD nian atu kontinua fo apoiu. Ba tinan ida ne’e grasas à deus ami konsege luta konvense guvernu atu tau tan osan oituan iha tinan ida ne’e nia rohan bele hahu fila fali aktividade LFA nian, karik liga ho kopa 12 de Novembru no osan ne’e ami konsege hatama ona. Ita hein katak parlamentu bele aprova. Hanesan prezidente LFA ohin dehan, époka dalima la kontinua, la’os deit tamba pandemia no situasaun ne’ebé governu hasoru, maibé mós tamba SEJD agora moris ho DOT to’o fulan Outubru. Maibé ami halo buat hotu atu ita bele realiza duni liga futeból amadora tinan ida ne’e, tuir kbiit ne’ebé ita iha. Tinan oin, ita sei hadiak liu tan. Itaboot sira bele konta ho ha’u iha ida ne’e.

Excellensia sira, konvidadus no kongresista sira,

Hanesan ita hatene no ohin Fundador mós rejista, iha Timor-leste wainhira ita koalia kona-ba desportu no la koalia bola, ne’e la’os desportu. Ida ne’e signifika, la’os deit modadlidade ida ne’e hetan apresiasaun no ánimu boot iha sosiedade, maibé mós tamba modalidade ida ne’e atinji joven sira barak liu iha area hotu-hotu. Atu koalia ida ne’e hau hakarak dezafia klubu sira ne’ebe mak iha agora dadaun ne’e, oinsa maka subsidiu sira ne’ebé estadu iha ho estimulasaun tau iha liga no eventu sira oioin iha futebol, bele halo investimentu juvenil. Ida ne’e importante tebes ita tau investimentu atu kontinua ita nia seitor bola ne’e rasik.

Ha’u nia hare, Pandemia COVID-19 no resesaun ekonomia global ne’ebé ita hasoru dadaun ne’e aprezenta mai ita, oportunidade diak ida. Oportunidade mai ita atu kurizi buat balu. La’os deit ida ne’e tempu mai ita atu adapta ita nia lalaok moris sanitaria nian iha normalidade foun ne’e, maibé ita mós hare iha ita nia oin, oportunidade atu adjusta ita nia lalaok sira iha aproveitamentu no utilidade ba rekursu públiku iha area hotu-hotu. Krizi ida ne’e fo mai ita biban no leet atu kurizi buat balu sai diak liu iha area desportu.

Konkretamente, iha kontekstu ida ne’e, ha’u hakarak atu dezafia estrutura foun LFA nian ne’ebé itaboot sira sei eleje iha kongresu ida ne’e, atu hahu tau matan ho seriedade ba tranzisaun husi liga futeból amadora ne’ebe tinan 5 ne’e ita hahu ona ho status amadora ba liga futeból professional. Krizi ida ne’e fo mai ita, governu ho LFA, oportunidade atu ba hasoru no ultrapasa dezafiu sira ne’ebé iha ita nia oin ba nivel ida tuir mai, ne’ebé ita hakarak atu atinji. Ida ne’e sei la akontese iha 24 oras nia laran, maibé ita tenki hahu.

Ha’u nia dezeizu ba kongresu ida ne’e atu analiza, diskuti no mai ho opsaun sira ne’ebé iha atu lori ita ba hakat ida ne’e. Ha’u hein katak durante kongresu maluk sira sei buka halo analiza klean no hare ba oinsa mak LFA nia estatutu ne’e rasik, estrutura no orgaun sira, relatoriu kontas, no seluk-seluk tan sei loke espasu ne’ebé permite LFA atu hahu hakat ida ne’e. Esperiensia tinan hirak ne’e hatudu ona, katak se ita iha hakarak, iha dalan ba ita atu atinji ita nia hakarak.

Alem de atensaun ba kestoins internal sira LFA nian, iha nesesidade atu hare mós partisipante sira liga nian. Iha nivel klubu, ita hare katak sira presiza hadiak an liu tan. Ita presiza iha rekezitu ba klubu sira tuir padraun AFC/AFF nian. Importante mós atu ita nia klubu sira dezenvolve sira nia an no atrai ka kria kondisaun atu iha atletas junior to’o senior. Sira presiza mós hadiak sira nia estatuta no estrutura. Balu ne’ebé seidauk iha, presiza atu kria kondisaun hirak ne’e. Iha treinadores no arbitrajem, iha programa no objetivu treinamentu, iha base camp, no horariu treinu. Iha afiliasaun ba asosiasaun/federasaun rasik no iha mós kompetisoins ne’ebé kalendarizadu.

Hanesan itaboot sira hatene, governu iha ninia parte, kria ona kondisoins balu hanesan infrastruturas. Maibé, governu mesak deit sei labele fo solusaun ba problema sira ne’e hotu. Governu konta ho apoiu husi LFA atu ajuda kria kondisaun no profesionaliza liu tan futeból iha ita nia rain.

Hanesan ha’u hatete ona, aproveita mós oportunidade diak ida ne’e, ha’u hakarak atu husik hela dezafiu ida tan ba kongresu ida ne’e no estrutura foun LFA nian; atu hahu halo investimentu juvenil iha LFA nia programa sira.

Excellensia sira,
Maluk sira hotu,

Atu hakotu, hau hakarak reitera saida maka fundador LFA apela mai ita hotu; dezafiu ne’ebé hakarak lansa ba kongresu ida ne’e mak, oinsa atu hahu husi agora ba oin hamutuk ho FFTL bele iha kordenasaun ida diak liu. Tema ne’ebé mak ita presiza diskute mak sobrevivensia liga nian, katak sem ou om apoiu do guvernu. Guvernu kompremetidu atu kontinua investe iha liga futebol amadora liu-liu nivel baze. Estadu kontinua halo estimulasaun nivel baze, juvenil, nivel desportu eskolar, maibé iha nivel professional, oinsa maka FFTL hamutuk ho klubu sira kontinua deskute ida ne’e no mos estadu bele tau osan ba iha liga. Prosesu ida ne’e ha’u hakarak atu kongresista deskute iha kongresu ida ne’e. 
Ha’u hakatak atu taka ho liafuan ida Prezidente LFA nian ohin “mai ita hamutuk hamosu paixaun nasional ba futeból iha Timor-Leste.”
Ho ida ne’e, ha’u dezeja susesu ba kongresista sira hotu no ofisialmente loke primeiru kongresu ida ne’e.

OBRIGADU

#FoinSaeMillenialForsaKriativa #DesportuIhaSosiedadenoPrestasaun

@copyrigth DNICT-SEJD 2020

---